Bài đăng : Thứ năm 22 Tháng Bẩy 2010 - Sửa đổi lần cuối Thứ năm 22 Tháng Bẩy 2010
 |
Quân đội diễn tập chuẩn bị kỷ niệm 60 ngày thành lập CHND Trung Hoa |
Thành công kinh tế vượt bực của Trung Quốc trong thời gian gần đây đã được nước này chuyển hóa thành sức mạnh chính tri, ngoại giao và quân sự, kích thích tham vọng lãnh thổ, mà biểu hiện mới nhất là việc xác định Biển Đông là « vùng quyền lợi quốc gia thiết thân » của Bắc Kinh.
Trong bài viết mang tựa đề « Ảnh hưởng toàn cầu mới của Trung Quốc – China’s New Global Leverage », đăng trên website Asia Sentinel ngày 14/07/2010, nhà nghiên cứu Mỹ Bruce Stokes đã phân tích các hành động gần đây của Trung Quốc nhằm khẳng định uy lực của mình trên trường quốc tế và ngay cả đối với các láng giềng châu Á. RFI xin giới thiệu bài viết này với quý vị.
Trung Quốc có phải là một thị trường đang vươn lên với những ước vọng hạn chế mang tính khu vực như Bắc Kinh cố cho thấy hay không ? Hay họ là một nền kinh tế quyết đoán, ngày càng hùng mạnh, một thế lực chiến lược đang càng lúc càng thách thức châu Âu, Hoa Kỳ và các láng giềng châu Á ?
Phương Tây từng có một lịch sử lâu dài hay la hoảng về Trung Quốc, khởi đầu bằng khái niệm « Hiểm họa Da vàng » vào thế kỷ 19. Mới đây thì nỗi lo ngại về Trung Quốc phản ánh thái độ thiếu tự tin của Âu Mỹ về năng lực bản thân trong việc duy trì mức sống hiện nay của mình, trước sức cạnh tranh của Trung Quốc.
Thái độ âu lo cũng được giới tân bảo thủ khuyến khích vì họ cần tạo ra một kẻ thù để động viên quần chúng ủng hộ việc tăng cường chi phí quân sự và tiếp tục duy trì ảnh hưởng toàn cầu của nước Mỹ. Hơn nữa, nỗi lo âu như vậy đã không chú ý đến nhu cầu phát triển to lớn của Trung Quốc, của hàng trăm triệu con người còn sống trong cảnh túng thiếu ngặt nghèo.
Cho dù vậy, các dấu hiệu trong những tháng gần đây gợi lên một Trung Quốc càng lúc càng tự tin, với một năng lực và một quyết tâm tác động lên thế giới chưa từng thấy. Điều đó không có gì đáng ngạc nhiên. Lịch sử đã cho thấy rằng các cường quốc đang lên đều diễu võ giương oai và thử sức với châu Âu và Hoa Kỳ. Các láng giềng châu Á của Trung Quốc không nhất thiết phải lo sợ, nhưng cần phải dè chừng.
Thái độ quyết đoán mới đây của Trung Quốc bắt nguồn từ một thành công kinh tế chưa từng thấy. Quy mô nền kinh tế của họ đã lớn lên gấp đôi trong vòng 7 năm qua, và thu nhập theo đầu người của họ đã nhân đôi trong vòng 6 năm. Thành quả kinh tế đó đã biến người Trung Quốc thành dân tộc tự mãn nhất thế giới, nếu căn cứ vào kết quả cuộc thăm dò dư luận toàn cầu gần đây nhất của Tổ chức Pew. 9 trên 10 người Trung Quốc hài lòng với đường lối kinh tế của nước họ, thoải mái với hiện trạng kinh tế và lạc quan về tương lai kinh tế quốc gia.
Và phần còn lại của thế giới càng lúc càng thấy Trung Quốc là một siêu cường kinh tế đang vươn lên. Cũng trong bản điều tra dư luận của Pew tại 22 nước, đa số, hoặc số đông ở 8 quốc gia chọn Trung Quốc làm cường quốc kinh tế hàng đầu, trong lúc vào năm 2009, chỉ có dân chúng tại 2 nước suy nghĩ như vậy mà thôi. Một nửa dân chúng ở Đức, Jordan, Nhật Bản, Pháp và Hoa Kỳ hiện xếp Trung Quốc vào vị trí thứ nhất.
Từ năm 2009, tại 13 trên tổng số 21 quốc gia có thăm dò về yếu tố này, tỷ lệ dư luận xem Trung Quốc là cường quốc kinh tế hàng đầu của thế giới đã tăng vọt, với mức 29 % ở Nhật Bản, 23% ở Đức và 21% ở Jordan.
Trung Quốc có vẻ như càng lúc càng sẵn sàng dùng vị thế đang lên của mình để gây sức ép trên mặt ngoại giao, an ninh và kinh tế. Giờ đây, họ không còn khấu đầu trước Hoa Kỳ nữa. Khi Tổng Thống Mỹ Barack Obama đi thăm Trung Quốc vào tháng 11 năm 2009, cuộc tiếp xúc chính của ông với công chúng là với sinh viên tại Thượng Hải. Sự kiện này chỉ được phát trên đài truyền hình địa phương chứ không phải toàn quốc như trong cuộc gặp gỡ nổi tiếng của Bill Clinton nhân chuyến công du đầu tiên của ông trong cương vị Tổng Thống. Tệ hơn nữa, báo chí vào khi ấy đã kiểm duyệt nội dung, chẳng hạn như đối với bài phỏng vấn ông Obama trong chương trình ‘’Southern Weekend’’.
Tại Hội nghị Thượng đỉnh về khí hậu Copenhagen vào tháng 12 năm 2009, thủ tướng Trung Quốc Ôn Gia Bảo đã không tham dự cuộc họp đầu với tổng thống Mỹ Obama, mà cử một viên chức cấp thấp hơn đi thay. Trong một chừng mực nào đó, ông Obama phải chịu đựng một bài diễn văn do một viên chức cao cấp Trung Quốc mò mẫm đọc. Nếu Hoa Kỳ cư xử như thế đối với một lãnh đạo Trung Quốc thì hiển nhiên sẽ dẫn đến một sự cố ngoại giao.
Bắc Kinh cũng trở nên hung hăng trên vấn đề thương mại và đầu tư, yêu cầu các công ty nước ngoài đăng ký bằng sáng chế công nghệ ở Trung Quốc và phải tuân theo chuẩn mực Trung Quốc nếu muốn bán hàng trên thị trường Trung Quốc. Bắc Kinh cũng đã từng kiện tụng những nhà sản xuất phương Tây bán sản phẩm tại Trung Quốc.
Trên mặt chính trị, quan chức Trung Quốc cũng bắt đầu mở rộng đòi hỏi về chủ quyền. Từ lâu nay, Bắc Kinh đã tuyên bố rằng Tây Tạng và Đài Loan là « vùng quyền lợi quốc gia thiết thân » và nước ngoài phải tránh can thiệp vào các « vấn đề nội bộ » đó. Bây giờ thì Bắc Kinh bắt đầu áp dụng chính sách ngoại giao này
đối với vùng Biển Đông, một khu vực rộng 1,2 triệu dặm vuông và là nơi qua lại của ít nhất là 1/3 hàng hóa chuyển vận bằng đường biển của thế giới và hơn một nửa năng lượng nhập khẩu của vùng Đông Bắc Á.
Đòi hỏi của Bắc Kinh đe doạ quyền lợi về ngư nghiệp cũng như dầu hoả của Việt Nam, Đài Loan, Philippines, Indonesia và Malaysia, đe dọa quyền qua lại của hải quân Hoa Kỳ, Nhật Bản và Hàn Quốc.
Cùng lúc Bắc Kinh cũng khẳng định trở lại đòi hỏi chủ quyền cũ xưa tại bang Arunachal Pradesh của Ấn Độ, và cho tăng cường quân lính đóng ở vùng sát biên giới phía Đông Bắc Ấn Độ để đòi hỏi của họ có thêm trọng lượng.
Trung Quốc còn muốn đóng một vai trò to lớn hơn ở Nam Á. Bắc Kinh cung cấp vũ khí cho chính quyền Sri Lanka để sử dụng trong cuộc nội chiến dai dằng chống lực lượng Hổ Tamul. Họ còn mở rộng các chiến dịch hải quân ra tận Ấn Độ Dương, đồng thời cho xây dựng hải cảng tại một loạt quốc gia trong vùng, từ Miến Điện cho đến Pakistan.
Quan hệ kinh tế với Miến Điện và Afghanistan được tăng cường trong lúc quan hệ chiến lược với Pakistan được nâng lên qua đề nghị trợ giúp trong lãnh vực hạt nhân dân sự... Trung Quốc đã loại Ấn Độ ra khỏi các cơ cấu ngoại giao Đông Á, mà Trung Quốc thống lĩnh ?
Sẽ thông cảm được với các nước láng giềng của Trung Quốc nếu như họ bắt đầu quan ngại về việc Trung Quốc gắn liền quyền lợi quốc gia thiết thân, chủ quyền dân tộc và sự toàn vẹn lãnh thổ song song với đà gia tăng của các chi phí quân sự. Hiện nay Bắc Kinh chi 4,3% GDP của mình vào quốc phòng, cao hơn rất nhiều so với các láng giềng Ấn Độ, Nhật Bản, Hàn Quốc, Đài Loan hay Việt Nam.
Nhưng Trung Quốc cũng dùng đến phưong tiện gây sức ép mới khám phá ra « thái độ bất động ». Bắc Kinh đã kháng cự rất lâu trước áp lực muốn họ nâng giá đồng nhân dân tệ. Quyết định vào tháng 6/2010, ngừng gắn đồng tiền của họ với đồng đô la đã không làm cho đồng yuan tăng giá đáng kể. Bắc Kinh cũng không muốn gây sức ép đối với Bắc Triều Tiên bị cho là thủ phạm đánh chìm tàu Cheonan của Hàn Quốc. Bắc Kinh cũng đã cố đòi giảm nhẹ các biện pháp trừng phạt kinh tế của Liên Hiệp Quốc đối với Iran trên chương trình hạt nhân trước khi bò phiếu thông qua các biện pháp này, cho thấy rằng lợi ích kinh tế của Trung Quốc tại Iran đã lấn át các mối quan ngại chiến lược của châu Âu và Hoa Kỳ về chương trình này.
Rõ ràng là Bắc Kinh đã tung ra những tín hiệu cho thấy là Trung Quốc không thể mãi mãi chấp nhận nguyên trạng quốc tế hiện nay. Họ đã thiết lập một loạt cột mốc, và quan hệ của họ với các nước khác đã vĩnh viễn thay đổi .
Trong quá khứ, Trung Quốc đã từng nhiều lần trắc nghiệm xem ranh giới ảnh huởng của họ đến đâu và thái độ nhẫn nại của phương Tây và các láng giềng châu Á của họ đến mức nào, để rồi sau đó lùi lại. Nếu tất cả những động thái của Trung Quốc cho đến lúc này chỉ mang tính chất phô diễn thì tình hình còn có thể xử lý được.
Nguy cơ tình hình quốc tế căng thẳng lên và tính toán sai lầm sẽ chỉ xẩy ra nếu thái độ kiên quyết của Trung Quốc tiếp tục gia tăng trong những tháng tới đây.
Còn những vùng nào, những vấn đề nào khác mà Trung Quốc sẽ xếp vào diện « quyền lợi quốc gia thiết thân » và do đó sẽ nằm ngoài phạm vi chỉ trích của quốc tế ? Chính sách nhân quyền ở trong nước ? Vấn đề thải khí carbon kỷ lục ? Đòi hỏi chủ quyền lãnh thổ ở Trung Á ?
Liệu các công ty Trung Quốc có tìm cách vượt qua các biện pháp trừng phạt kinh tế Iran hay không, qua đó cám dỗ Đức, Hàn Quốc, hay Nhật bản đi theo ? Liệu Bắc Kinh có sẽ sử dụng số lượng công trái phiếu của Mỹ khổng lồ mà họ nắm trong tay để tác động trực tiếp lên thái độ của Hoa Kỳ hay không ?
Sẽ là không thực tế nếu chờ đợi một Trung Quốc thành công về mặt kinh tế, ngày càng tự tin hơn, mà lại không muốn đóng một vai trò rộng lớn hơn trên thế giới. Nhưng thực tế đó không cho Bắc Kinh quyền tung sức mạnh đi mọi nơi mà không sợ bị trừng phạt, cho dù trong quá khứ đã có quốc gia làm như thế.
Châu Âu, châu Mỹ và phần còn lại của châu Á phải cảnh giác, Trung Quốc đang vươn lên. Và những thế lực đang vươn lên thì thường hay làm đảo lộn nguyên trạng.
Trung Quốc có phải là một thị trường đang vươn lên với những ước vọng hạn chế mang tính khu vực như Bắc Kinh cố cho thấy hay không ? Hay họ là một nền kinh tế quyết đoán, ngày càng hùng mạnh, một thế lực chiến lược đang càng lúc càng thách thức châu Âu, Hoa Kỳ và các láng giềng châu Á ?
Phương Tây từng có một lịch sử lâu dài hay la hoảng về Trung Quốc, khởi đầu bằng khái niệm « Hiểm họa Da vàng » vào thế kỷ 19. Mới đây thì nỗi lo ngại về Trung Quốc phản ánh thái độ thiếu tự tin của Âu Mỹ về năng lực bản thân trong việc duy trì mức sống hiện nay của mình, trước sức cạnh tranh của Trung Quốc.
Thái độ âu lo cũng được giới tân bảo thủ khuyến khích vì họ cần tạo ra một kẻ thù để động viên quần chúng ủng hộ việc tăng cường chi phí quân sự và tiếp tục duy trì ảnh hưởng toàn cầu của nước Mỹ. Hơn nữa, nỗi lo âu như vậy đã không chú ý đến nhu cầu phát triển to lớn của Trung Quốc, của hàng trăm triệu con người còn sống trong cảnh túng thiếu ngặt nghèo.
Cho dù vậy, các dấu hiệu trong những tháng gần đây gợi lên một Trung Quốc càng lúc càng tự tin, với một năng lực và một quyết tâm tác động lên thế giới chưa từng thấy. Điều đó không có gì đáng ngạc nhiên. Lịch sử đã cho thấy rằng các cường quốc đang lên đều diễu võ giương oai và thử sức với châu Âu và Hoa Kỳ. Các láng giềng châu Á của Trung Quốc không nhất thiết phải lo sợ, nhưng cần phải dè chừng.
Thái độ quyết đoán mới đây của Trung Quốc bắt nguồn từ một thành công kinh tế chưa từng thấy. Quy mô nền kinh tế của họ đã lớn lên gấp đôi trong vòng 7 năm qua, và thu nhập theo đầu người của họ đã nhân đôi trong vòng 6 năm. Thành quả kinh tế đó đã biến người Trung Quốc thành dân tộc tự mãn nhất thế giới, nếu căn cứ vào kết quả cuộc thăm dò dư luận toàn cầu gần đây nhất của Tổ chức Pew. 9 trên 10 người Trung Quốc hài lòng với đường lối kinh tế của nước họ, thoải mái với hiện trạng kinh tế và lạc quan về tương lai kinh tế quốc gia.
Và phần còn lại của thế giới càng lúc càng thấy Trung Quốc là một siêu cường kinh tế đang vươn lên. Cũng trong bản điều tra dư luận của Pew tại 22 nước, đa số, hoặc số đông ở 8 quốc gia chọn Trung Quốc làm cường quốc kinh tế hàng đầu, trong lúc vào năm 2009, chỉ có dân chúng tại 2 nước suy nghĩ như vậy mà thôi. Một nửa dân chúng ở Đức, Jordan, Nhật Bản, Pháp và Hoa Kỳ hiện xếp Trung Quốc vào vị trí thứ nhất.
Từ năm 2009, tại 13 trên tổng số 21 quốc gia có thăm dò về yếu tố này, tỷ lệ dư luận xem Trung Quốc là cường quốc kinh tế hàng đầu của thế giới đã tăng vọt, với mức 29 % ở Nhật Bản, 23% ở Đức và 21% ở Jordan.
Trung Quốc có vẻ như càng lúc càng sẵn sàng dùng vị thế đang lên của mình để gây sức ép trên mặt ngoại giao, an ninh và kinh tế. Giờ đây, họ không còn khấu đầu trước Hoa Kỳ nữa. Khi Tổng Thống Mỹ Barack Obama đi thăm Trung Quốc vào tháng 11 năm 2009, cuộc tiếp xúc chính của ông với công chúng là với sinh viên tại Thượng Hải. Sự kiện này chỉ được phát trên đài truyền hình địa phương chứ không phải toàn quốc như trong cuộc gặp gỡ nổi tiếng của Bill Clinton nhân chuyến công du đầu tiên của ông trong cương vị Tổng Thống. Tệ hơn nữa, báo chí vào khi ấy đã kiểm duyệt nội dung, chẳng hạn như đối với bài phỏng vấn ông Obama trong chương trình ‘’Southern Weekend’’.
Tại Hội nghị Thượng đỉnh về khí hậu Copenhagen vào tháng 12 năm 2009, thủ tướng Trung Quốc Ôn Gia Bảo đã không tham dự cuộc họp đầu với tổng thống Mỹ Obama, mà cử một viên chức cấp thấp hơn đi thay. Trong một chừng mực nào đó, ông Obama phải chịu đựng một bài diễn văn do một viên chức cao cấp Trung Quốc mò mẫm đọc. Nếu Hoa Kỳ cư xử như thế đối với một lãnh đạo Trung Quốc thì hiển nhiên sẽ dẫn đến một sự cố ngoại giao.
Bắc Kinh cũng trở nên hung hăng trên vấn đề thương mại và đầu tư, yêu cầu các công ty nước ngoài đăng ký bằng sáng chế công nghệ ở Trung Quốc và phải tuân theo chuẩn mực Trung Quốc nếu muốn bán hàng trên thị trường Trung Quốc. Bắc Kinh cũng đã từng kiện tụng những nhà sản xuất phương Tây bán sản phẩm tại Trung Quốc.
Trên mặt chính trị, quan chức Trung Quốc cũng bắt đầu mở rộng đòi hỏi về chủ quyền. Từ lâu nay, Bắc Kinh đã tuyên bố rằng Tây Tạng và Đài Loan là « vùng quyền lợi quốc gia thiết thân » và nước ngoài phải tránh can thiệp vào các « vấn đề nội bộ » đó. Bây giờ thì Bắc Kinh bắt đầu áp dụng chính sách ngoại giao này
đối với vùng Biển Đông, một khu vực rộng 1,2 triệu dặm vuông và là nơi qua lại của ít nhất là 1/3 hàng hóa chuyển vận bằng đường biển của thế giới và hơn một nửa năng lượng nhập khẩu của vùng Đông Bắc Á.
Đòi hỏi của Bắc Kinh đe doạ quyền lợi về ngư nghiệp cũng như dầu hoả của Việt Nam, Đài Loan, Philippines, Indonesia và Malaysia, đe dọa quyền qua lại của hải quân Hoa Kỳ, Nhật Bản và Hàn Quốc.
Cùng lúc Bắc Kinh cũng khẳng định trở lại đòi hỏi chủ quyền cũ xưa tại bang Arunachal Pradesh của Ấn Độ, và cho tăng cường quân lính đóng ở vùng sát biên giới phía Đông Bắc Ấn Độ để đòi hỏi của họ có thêm trọng lượng.
Trung Quốc còn muốn đóng một vai trò to lớn hơn ở Nam Á. Bắc Kinh cung cấp vũ khí cho chính quyền Sri Lanka để sử dụng trong cuộc nội chiến dai dằng chống lực lượng Hổ Tamul. Họ còn mở rộng các chiến dịch hải quân ra tận Ấn Độ Dương, đồng thời cho xây dựng hải cảng tại một loạt quốc gia trong vùng, từ Miến Điện cho đến Pakistan.
Quan hệ kinh tế với Miến Điện và Afghanistan được tăng cường trong lúc quan hệ chiến lược với Pakistan được nâng lên qua đề nghị trợ giúp trong lãnh vực hạt nhân dân sự... Trung Quốc đã loại Ấn Độ ra khỏi các cơ cấu ngoại giao Đông Á, mà Trung Quốc thống lĩnh ?
Sẽ thông cảm được với các nước láng giềng của Trung Quốc nếu như họ bắt đầu quan ngại về việc Trung Quốc gắn liền quyền lợi quốc gia thiết thân, chủ quyền dân tộc và sự toàn vẹn lãnh thổ song song với đà gia tăng của các chi phí quân sự. Hiện nay Bắc Kinh chi 4,3% GDP của mình vào quốc phòng, cao hơn rất nhiều so với các láng giềng Ấn Độ, Nhật Bản, Hàn Quốc, Đài Loan hay Việt Nam.
Nhưng Trung Quốc cũng dùng đến phưong tiện gây sức ép mới khám phá ra « thái độ bất động ». Bắc Kinh đã kháng cự rất lâu trước áp lực muốn họ nâng giá đồng nhân dân tệ. Quyết định vào tháng 6/2010, ngừng gắn đồng tiền của họ với đồng đô la đã không làm cho đồng yuan tăng giá đáng kể. Bắc Kinh cũng không muốn gây sức ép đối với Bắc Triều Tiên bị cho là thủ phạm đánh chìm tàu Cheonan của Hàn Quốc. Bắc Kinh cũng đã cố đòi giảm nhẹ các biện pháp trừng phạt kinh tế của Liên Hiệp Quốc đối với Iran trên chương trình hạt nhân trước khi bò phiếu thông qua các biện pháp này, cho thấy rằng lợi ích kinh tế của Trung Quốc tại Iran đã lấn át các mối quan ngại chiến lược của châu Âu và Hoa Kỳ về chương trình này.
Rõ ràng là Bắc Kinh đã tung ra những tín hiệu cho thấy là Trung Quốc không thể mãi mãi chấp nhận nguyên trạng quốc tế hiện nay. Họ đã thiết lập một loạt cột mốc, và quan hệ của họ với các nước khác đã vĩnh viễn thay đổi .
Trong quá khứ, Trung Quốc đã từng nhiều lần trắc nghiệm xem ranh giới ảnh huởng của họ đến đâu và thái độ nhẫn nại của phương Tây và các láng giềng châu Á của họ đến mức nào, để rồi sau đó lùi lại. Nếu tất cả những động thái của Trung Quốc cho đến lúc này chỉ mang tính chất phô diễn thì tình hình còn có thể xử lý được.
Nguy cơ tình hình quốc tế căng thẳng lên và tính toán sai lầm sẽ chỉ xẩy ra nếu thái độ kiên quyết của Trung Quốc tiếp tục gia tăng trong những tháng tới đây.
Còn những vùng nào, những vấn đề nào khác mà Trung Quốc sẽ xếp vào diện « quyền lợi quốc gia thiết thân » và do đó sẽ nằm ngoài phạm vi chỉ trích của quốc tế ? Chính sách nhân quyền ở trong nước ? Vấn đề thải khí carbon kỷ lục ? Đòi hỏi chủ quyền lãnh thổ ở Trung Á ?
Liệu các công ty Trung Quốc có tìm cách vượt qua các biện pháp trừng phạt kinh tế Iran hay không, qua đó cám dỗ Đức, Hàn Quốc, hay Nhật bản đi theo ? Liệu Bắc Kinh có sẽ sử dụng số lượng công trái phiếu của Mỹ khổng lồ mà họ nắm trong tay để tác động trực tiếp lên thái độ của Hoa Kỳ hay không ?
Sẽ là không thực tế nếu chờ đợi một Trung Quốc thành công về mặt kinh tế, ngày càng tự tin hơn, mà lại không muốn đóng một vai trò rộng lớn hơn trên thế giới. Nhưng thực tế đó không cho Bắc Kinh quyền tung sức mạnh đi mọi nơi mà không sợ bị trừng phạt, cho dù trong quá khứ đã có quốc gia làm như thế.
Châu Âu, châu Mỹ và phần còn lại của châu Á phải cảnh giác, Trung Quốc đang vươn lên. Và những thế lực đang vươn lên thì thường hay làm đảo lộn nguyên trạng.
Không có nhận xét nào:
Đăng nhận xét